Door Jan Paul van der Meij
Een vorige week uitgezonden aflevering van het tv programma Rail Away heeft ertoe geleid dat wij nu veel meer weten over het ‘Tweede Wereldorgel‘ en de Duitse militair die eigenaar was van dit muziekinstrument en over diens hartverwarmende contacten tijdens en na de oorlog met mensen in Wijk aan Zee en Beverwijk.
Laat ik beginnen met eerst dank uit te spreken aan aan Hannie, Cor en Piet Bart, aan de EO en voor al aan het Toeval, de voorzienigheid, God zo je wilt of de tao (de manier waarop de dingen gaan). Allemaal dank je wel! Wat is er aan de hand?
Oude foto
Voor mij begon dit verhaal met een oude foto die ik in 2016 kreeg na het overlijden van mijn moeder. Deze foto had mijn vader op zijn beurt al in 1974 geërfd na het overlijden van zijn oom, mijn oudoom Antoon van der Meij aan wie de foto in 1944 gericht was.
Op de achterkant van de foto is een Duitse tekst geschreven: “Zur erinnerung und als kleinen dank für die hilfe und das gehause fur dieses instrument fertig zu stellen.”
Mijn oudoom die timmerman was heeft dus tijdens W.O. 2 samen met/voor een Duitser die Adolf de Biasi heette een klein houten luchtorgeltje gemaakt. En deze de Biasi heeft terug in Duitsland het orgeltje professioneel laten portretteren en deze foto vanuit de Zuid Duitse plaats Donaueschingen naar mijn oudoom in Wijk aan Zee gestuurd.
Ons lied: ‘Tweede Wereldorgel’
In het jaar waarop ik de foto kreeg 2016 hebben Ab Winkel en ik geïnspireerd door de foto samen een lied geschreven met de titel ‘Het Tweede Wereldorgel’ dat te horen is op onze door Roetz uitgegeven cd Zachte Realiteit We hebben het liedje een paar keer live gespeeld o.a. tijdens een 5 mei viering in de Dorpskerk van Wijk aan Zee en bij radio Heemskerk Café Acoustique:
Dank zy Rail Away
Verder van het Westelijk front geen nieuws. Totdat vorige week de EO een nieuwe aflevering van het treinprogramma Rail Away uitzond waarin een spoortraject in beeld werd gebracht met als eindstation Donaueschingen.
Hee, dacht ik toen ik dat zag, Dounaueschingen is de plaats waar die meneer de Biasi woonde, zou ik ooit te weten komen hoe dat nu zat met deze man en zijn orgeltje in de oorlog in Wijk aan Zee? En hee, dacht ook Hannie Bart uit Beverwijk aan Adolf de Biasi na het zien van hetzelfde programma.
Herinneringen familie Bart
En toen Hannie na het programma wat googelde op het internet met de naam Adolf de Biasi ontdekte zij op mijn website het verhaal van mijn oudoom Antoon en het orgeltje.
Een dag na de uitzending kreeg ik via mijn website een bericht van Cor Bart neef van Hannie:
Beste Jean-Paul,
Mijn zus Hannie mailde mij vandaag het verhaal over oom Antoon en Adolf de Biasi. Mijn vader Henk Bart, organist van de Goede Raadkerk, ontmoette Adolf in WO II in de Goede Raadkerk. Adolf bespeelde het orgel met toestemming van de pastoor. Vriendschap werd gesloten.
Het orgel heeft mijn vader na de oorlog naar Adolf gestuurd.Adolf is met zijn vrouw Anneliese in 1955 enige dagen bij ons in Beverwijk geweest.
Contact is wel gebleven maar op een laag pitje. Mijn vader overleed achter het orgel in 1973. Wij hebben Adolf in 1986 of 87 bezocht. Hij overleed enige jaren later. Zijn vrouw hebben we een aantal jaar geleden nog eens bezocht. Zij staat nog in het telefoonboek op hetzelfde adres. Ik probeer haar komende dagen te bellen.
Mijn tfn nr is ****
Ik hoor graag van je
Cor Bart
Ik heb Cor gebeld en we hadden een informatief en enthousiast gesprek. Hij zei ook dat Piet Bart (92) zou proberen zijn herinneringen aan Adolf de Biasi op mail te zetten en naar mij te sturen. Wat hij een dag daarna ook deed:
Zondag kreeg ik – Piet Bart 92 jr. het hele verhaal over het orgeltje te horen van van neef Cor. Hij zal wel verteld hebben hoe zijn vader Adolf ontmoet heeft. Daarna kwam Adolf geregeld bij ons, als ik thuis kwam zag ik zijn duitse fiets al in de poort staan en soms nam hij een kuch (soldatenbrood red.) mee en hij zaagde ook aanmaak houtjes keurig opgerold met een ijzeren draad eromheen voor mijn moeder.
In 1943 moesten de radio”s ingeleverd worden, wij hadden nog een goed toestel – zonde om in te leveren – maar mijn vader wist een oud toestel op de kop te tikken en Adolf heeft dat weer speelbaar gemaakt en dat heb ik met mijn vader ingeleverd bij V&D in de kelder aan de Koningsstraat.
Adolf vroeg of dat orgeltje bij ons mocht staan en het werd op een slaapkamer gezet en als ik boven mijn huiswerk moest maken – ging ik eerst even pompen om daarna een riedeltje te spelen. dit zijn mijn herinneringen. Misschien kan je er wat mee doen.
Groeten Piet Bart
Adolf de Biasi overleed in 1989. Op zijn rouwkaart dezelfde Latijnse tekst als die in het houtwerk van zijn orgeltje bijna een halve eeuw eerder: Cantate Domino canticum novum, ‘zing een nieuw lied voor de heer’:
Liedtekst Tweede Wereldorgel
tekst en muziek: Winkel & van der Meij
Er stond een Duitser aan de deur bij ome Toon
Het was oorlogstijd en niets was ongewoon
Toon was als timmerman de top
Hij sloeg de spijkers op hun kop
Er stond een Duitser aan de deur bij ome Toon
De Biasi was soldaat in een ander land
Hij had zijn orgel meegenomen uit Duitsland
Zelfs midden in het spergebied
Kon hij niet buiten zijn muziek
In zijn bunker in de duinen bij het strand
De timmerman en de soldaat
Muzikanten, muziekanten
De timmerman en de soldaat
Muziekanten aaaa
Het orgel was gevallen en kapot
De deur van de werkplaats ging van ‘t slot
Ze gingen samen aan de slag
Een aan het einde van de dag
Klonk een loflied op het orgel voor hun god
De timmerman en de soldaat
Muzikanten, muzikanten
De timmerman en de soldaat
Muzikanten aaaa
Er stond een Duitser aan de deur bij ome Toon
Duitser aan de deur bij ome Toon
Er stond een Duitser aan de deur bij ome Toon
Duitser aan de deur bij ome Toon
Zweiten welt orgel
Übersetzung Google Übersetzer
Ein Deutscher stand vor Onkel Toons Tür
Es war Krieg und nichts war ungewöhnlich
Toon war die Spitze als Zimmermann
Er schlug die Nägel auf den Kopf
Ein Deutscher stand vor Onkel Toons Tür
De Biasi war Soldat in einem anderen Land
Er hatte seine Orgel aus Deutschland mitgebracht
Auch mitten im Sperrgebiet
Er konnte nicht ohne seine Musik auskommen
In seinem Bunker in den Dünen in Strandnähe
Der Zimmermann und der Soldat
Musiker, Musiker
Der Zimmermann und der Soldat
Musiker aaaa
Die Orgel war gefallen und gebrochen
Die Werkstatttür entriegelt
Sie gingen zusammen arbeiten
Eins am Ende des Tages
War ein Loblied auf der Orgel für ihren Gott
Der Zimmermann und der Soldat
Musiker, Musiker
Der Zimmermann und der Soldat
Musiker aaaa
Ein Deutscher stand vor Onkel Toons Tür
Deutscher an Onkel Toons Tür
Ein Deutscher stand vor Onkel Toons Tür
Deutscher an Onkel Toons Tür