Wanneer je in Wijk aan Zee vertoeft ook al is het maar voor een paar dagen, dan is de kans heel groot dat je een opvallende lach hebt gehoord, schaterend door de straat of denderend over de Dorpswei. Deze daverende lach is onmiskenbaar Johan Schram. JP van der Meij in gesprek met de man die met recht de Lachende Man van Wijk aan Zee genoemd kan worden.
Essentie van spiritualiteit
Weet je wat het hart is, de essentie van spiritualiteit? Dat is lachen! Serieusheid is niet spiritueel. Helemaal niet. Serieusheid kan dat niet zijn. Nooit. Ernst komt van het ego, en dat is juist een van de veroorzakers van de ziekte. Lachen kent geen ego. Ja, er is een verschil wanneer jij lacht en wanneer een spiritueel mens lacht. Het verschil is dat jij altijd om anderen lacht- de spirituele mens lacht om zichzelf, om het belachelijke van het menselijke bestaan.
Wanneer je serieus bent
Wanneer je serieus bent kun je nooit werkelijk intens zijn, dan kun je enkel gespannen zijn. Dat is iets heel anders. Met serieusheid kun je nooit intens zijn en diep, met serieusheid zul je altijd oppervlakkig blijven. “Serieusheid is de enige wijkplaats voor de oppervlakkigen”, zei Oscar Wilde. In moderne media-taal: er is geen enkel wetenschappelijk bewijs te vinden dat het leven een serieuze aangelegenheid is.
Een serieus persoon is in feite gehandicapt, die creëert barrières
Spiritualiteit kan eigenlijk niets anders zijn dan het vieren van het leven. Een serieus persoon is in feite gehandicapt, die creëert barrières, die kan niet dansen, kan niet zingen, kan niet vieren. Tijdens het lachen verdwijnen verschillen, afscheidingen. De schizofrene manier van denken die de wereld opdeelt verdwijnt binnen een seconde met een lach. Als serieusheid nu zou verdwijnen, dan gaat er niets verloren – in feite word je dan gezonder en meer één geheel. Maar als de lach verloren gaat, dan gaat alles verloren. Wanneer je de feestelijkheid van je wezen kwijt raakt; word het leven kleurloos, monotoon, in zekere zin doods. Dan stroomt je energie niet meer.
De Lachende Boeddha zijn lach was heel aanstekelijk
In Japan kent iedereen Hotei, een groot mysticus, die de Lachende Boeddha wordt genoemd. Hij is een van de meest geliefde mystici in Japan en hij heeft nooit een woord gesproken, de man gebruikte geen woorden, hij praatte nooit. Toen hij verlicht werd, begon hij te lachen en altijd als iemand hem vroeg: “Waarom lach je? ” dan lachte hij nog meer. En hij trok, al lachend, van dorp naar dorp. Een menigte verzamelt zich om hem heen en hij lacht. En langzamerhand – zijn lach was heel aanstekelijk- begint iemand in de menigte te lachen, en even later ook een ander en vervolgens lacht de hele menigte, allemaal lachen ze, omdat… Waarom lachen ze? Iedereen beseft: “Het is belachelijk. Deze man is heel vreemd, maar waarom lachen wij? “
Wat zullen de mensen wel denken?
Maar iedereen lachte en iedereen voelde zich een beetje ongemakkelijk: “Wat zullen de mensen wel denken? Er is geen reden om te lachen.” Maar ze bleven wachten op Hotei, want nog nooit in hun leven hadden ze zo totaal, zo intens gelachen, dat ze na het lachen ontdekten dat al hun zintuigen helderder waren geworden. Hun ogen konden beter zien, hun hele wezen was lichter geworden, alsof er een zware last van hen was afgevallen. Steeds vroegen mensen Hotei weer: “Kom weer terug” en dan vertrok hij, lachend, naar een ander dorp.
Er is niemand anders in de wereld die zoveel mensen aan het lachen heeft gemaakt
Zijn hele leven lang, bijna 45 jaar nadat hij verlicht werd, deed hij maar één ding en dat was lachen. Dat was zijn boodschap, zijn evangelie, zijn missie. En bedenk wel dat in Japan niemand met zulk respect herdacht wordt als Hotei. In elk huis vind je beeldjes van Hotei. En hij deed niets anders dan lachen, maar zijn lach kwam van zo’n diepte dat die iedereen die hem hoorde bijbleef en iets in hen wakker maakte, een synchroniciteit opriep. Hotei is uniek. Er is niemand anders in de hele wereld die zoveel mensen aan het lachen heeft gemaakt – zonder enige reden.
Iets vanuit de onkenbare diepte begon te weerklinken in het hart van de mensen
En toch, iedereen werd door het lachen gezuiverd, voelde een welzijn dat ze nooit eerder hadden gevoeld. Iets vanuit de onkenbare diepte begon te weerklinken in het hart van de mensen. Deze Hotei is van geweldige betekenis. Slechts zelden heeft een man als Hotei op de aarde rondgelopen. Het is jammer meer mensen zouden als Hotei moeten zijn: meer tempels zouden vol gelach, dans en zang moeten zijn.
Om het te begrijpen moet je in die feestelijke dimensie leven
Maar het is moeilijk Hotei te begrijpen. Om hem te begrijpen moet je in die feestelijke dimensie leven. Als je overladen bent met theorieën, begrippen, ideologieën, theologieën, filosofieën, ben je niet in staat te zien wat deze Hotei is, wat zijn betekenis is. Want als hij je aankijkt, lacht hij.
Het is net zoiets alsof iemand zich probeert te voeden met een kookboek
Hij lacht omdat hij niet in staat is te geloven dat een mens zó dom en zo belachelijk kan zijn: net alsof iemand zich probeert te voeden met een kookboek, maar vergeten is eten te koken. Hij bestudeert aan één stuk door boeken over eten, hoe je het moet klaarmaken en hoe je het niet moet klaarmaken, van de ene kant benaderd en van de andere kant.. en de hele tijd heeft hij honger, hij sterft van de honger, maar hij is helemaal vergeten dat je niet van boeken kunt leven. Dat is precies wat er is gebeurd: mensen zijn helemaal vergeten dat religie, ideologie, spiritualiteit geleefd moet worden. Het is iets wat verteerd moet worden.
Als er een waarheid geboren wordt, een lichtstraal, komen de professoren, filosofen, theoretici bijeen en ze springen boven op de waarheid, verpletteren haar, kneden haar om tot dode theorieën en geschriften
Het is iets wat in je bloed moet circuleren, deel van je beenderstelsel moet worden, je vlees en bloed. Het is niet genoeg dat je er alleen maar over nadenkt. Denken is het meest oppervlakkige deel van je wezen. Je moet het absorberen! Maar altijd als er een waarheid geboren wordt, een lichtstraal, komen de geleerden opeens bijeen – intellectuelen, professoren, filosofen, theoretici- en ze springen boven op de waarheid, verpletteren haar, kneden haar om tot dode theorieën en geschriften. Wat levend was wordt tot een stuk papier. De echte roos verdwijnt.
Zelfs in zijn slaap lachte hij
Hotei leidde een totaal ander leven dan een normaal religieus mens. Zijn leven was niets anders dan één onafgebroken lach. Er wordt over Hotei verteld dat hij soms zelfs in zijn slaap begon te lachen. Hij had een dikke buik en die buik schudde dan. Men vroeg hem: “Waarom lach je? En zelfs in je slaap!” Lachen was zo natuurlijk voor hem dat iedereen en alles hem aan het lachen maakte. Dan is het hele leven, of je nu wakker bent of slaapt, één komedie.
Jullie lachen om redenen die niets met lachen te maken hebben
Jullie hebben van je leven een tragedie gemaakt. Jullie hebben van je leven een tragische puinhoop gemaakt. Zelfs als je lacht, lach je niet echt. Zelfs als je pretendeert te lachen, is die lach geforceerd, gemanipuleerd, geproduceerd. Ze komt niet vanuit je hart, laat staan uit je buik. Het is niet iets dat vanuit je centrum komt; het is er van buiten opgeschilderd. Jullie lachen om redenen die niets met lachen te maken hebben.
Eén medewerkster lachte niet
Ik heb eens gehoord…
Op een klein kantoor was de baas bezig een oudbakken anecdote op te halen die hij al vaak had verteld. En iedereen lachte – je moest wel lachen! Iedereen vond het stomvervelend, maar de baas blijft de baas. En als de baas een mop vertelt, moet je lachen, dat hoort bij je taak. Alleen één medewerkster lachte niet, ze zat rechtop, ernstig. De baas vroeg: “Wat is er met jou? Waarom lach je niet?”
Ze zei: “Ik ga deze maand weg,” Dan heeft het geen zin.
Zelfs lachen is iets zakelijks geworden, economisch, politiek
Iedereen heeft zijn eigen redenen. Zelfs lachen is iets zakelijks geworden, zelfs lachen is economisch, politiek. Zelfs lachen is niet gewoon lachen; alle zuiverheid is verloren gegaan. Je kunt zelfs niet lachen op een zuivere manier, als een kind. En als je niet op een zuivere manier, op een gewone manier kunt lachen, verlies je je maagdelijkheid, je zuiverheid, je onschuld. Kijk naar een klein kind, kijk naar de lach – zo diep, vanuit zijn of haar centrum.
Andere dingen komen later
De eerste sociale activiteit die een kind leert als het geboren is, is glimlachen- of misschien is het niet juist om ‘leren’ te zeggen want het kind brengt het met zich mee- en daardoor wordt het een deel van de maatschappij Heel natuurlijk, heel spontaan. Andere dingen komen later. Dit is zijn eerste sprankeling van leven, in de wereld, wanneer hij glimlacht. Als een moeder haar kind ziet glimlachen wordt ze intens gelukkig, want die glimlach is een teken van gezondheid, die glimlach toont intelligentie aan. die glimlach laat zien dat het kind niet dom, niet achterlijk is. Die glimlach laat zien dat het kind zal leven, gelukkig zal zijn. De moeder is helemaal verguld.
Die twee gaan samen, in feite is het zo dat je niet kunt huilen als je niet kunt lachen.
Lachen is de eerste sociale activiteit en zou de gangbare sociale activiteit moeten blijven. Je zou je hele leven door moeten gaan met lachen. Als je in alle mogelijke situaties kunt lachen, wordt je zo bekwaam in de confrontatie ermee – en deze confrontatie zal je rijpheid geven. Niet dat je niet mag huilen. In feite is het zo dat je niet kunt huilen als je niet kunt lachen. Die twee gaan samen. ze zijn deel van hetzelfde verschijnsel van echt en authentiek zijn.
Alleen iemand die goed kan lachen, kan ook goed huilen en wenen
Er zijn miljoenen mensen die hun tranen hebben laten opdrogen. Hun ogen hebben hun glans verloren, hun diepte. Hun ogen hebben het water verloren. Omdat ze niet kunnen treuren, niet kunnen huilen, kunnen de tranen niet natuurlijk vloeien. Als het lachen verminkt is, zijn de tranen ook verminkt. Alleen iemand die goed kan lachen, kan ook goed huilen en wenen. R.
The Joker – The Steve Miller band
“Some people call me the Space Cowboy, some call me the gangster of love, some people call me Maurice, as I speak of the Pompatus of Love“