Wat is het toch dat gepraat over mediteren en ‘aankomen in het nu’ ? Wanneer je overtuiging is dat alles praktisch moet zijn, nuttig en efficiënt , dan kun je je misschien afvragen of je er iets aan hebt? Welnu, het gaat bijvoorbeeld over het herkennen en volgen van je eigen ervaring en je eigen weg. Het kunnen onderscheiden van kennis die je uit eigen ervaring hebt opgedaan en dingen die je zijn aangeleerd. Weet je überhaupt iets?
Alles wat je (t)weet is tweede hands
Je weet een hoop maar alles is geleend en (aan)geleerd. Iemand anders heeft zijn kennis aan jou doorgegeven. Leraren, ouders, de maatschappij hebben jouw geest geconditioneerd. Je ‘weet’ iets over wat goed is, je ‘weet’ iets over liefde, je ‘weet’ iets over vrijheid. Maar eigenlijk weet je niets!
Je hebt niets geproefd, het is allemaal geleend. Secundair, van horen zeggen, voor-gemarineerd, prefab, uit tweede hand. Iemand anders heeft het geproefd, de smaak is niet van jou. Iemand anders heeft het gezien, terwijl jij zelf ogen hebt, maar ze niet gebruikt.
Er wordt weleens gezegd dat kennis van anderen in zekere zin vals is. Dat die kennis voor jezelf geen werkelijke waarde heeft.
Ze wijzen er op dat deze aangeleerde kennis gevaarlijker is dan onwetendheid, want onwetendheid is van jou en die kennis is geleend. Onwetendheid is zelfs beter omdat die authentiek is. Onwetendheid is echt, eerlijk en oprecht. Er wordt gewaarschuwd voor aangeleerde kennis en aangemoedigd om te proberen iets te weten te komen op een frisse, onmiddellijke, rechtstreekse manier. Dat kan alleen in het nu.
Heb jij ooit liefgehad?
Wanneer je leeft als een papagaai kun je geen authentiek leven leiden. Heb je ooit iets zelf gedaan of alleen maar anderen gevolgd? Houd je werkelijk van je partner, je vader, je moeder, het bedrijf waar je werkt? Of vervul je vooral je plicht? De gewoonte, omdat het zo hoort? Omdat je het zo geleerd hebt?
De meesters zeggen dan: Dus jij hebt lief en je doet wat er verwacht wordt. Heb jij ooit liefgehad? Je kunt jezelf misleiden en ja zeggen. Maar onderzoek het voordat je iets zegt. Als je hebt liefgehad zou je getransformeerd zijn en dat ben je niet. De liefde zou je veranderd hebben maar dat is niet gebeurd. Want jouw liefde is onecht. Het is een idee over liefde. Het is een setje gedachten, redenaties en overwegingen over liefde. En zo is je hele leven onecht geworden. Je blijft dingen doen die niet vanuit jezelf komen.
Dwingen om spontaan te zijn
We kopiëren emotionele reacties van onze ouders. We leren van hen dat overgeven niet een opluchting maar een een onaangename ervaring hoort te zijn. Dat je bang moet zijn voor de dood, een lijk en een begrafenis. Onze sociale omgeving heeft die macht omdat wij nu eenmaal niet los van de gemeenschap bestaan. En tóch gebruikt diezelfde gemeenschap waarvan het individu onafscheidelijk is haar gehele onweerstaanbare kracht om het individu ervan te overtuigen dat hij afgescheiden is.
De maatschappij zoals we die nu kennen speelt zo een spel met zichzelf tegensprekende regels. Terwijl we niet los van de gemeenschap bestaan, lukt het de gemeenschap ons toch te overtuigen dat het wel zo is- dat ieder van ons een onafhankelijke bron van actie is met een eigen geest.
Maatschappij die we nu kennen speelt een spel met zichzelf tegensprekende regels
Hoe beter de maatschappij er in slaagt dit gevoel te implanteren, des te meer het resultaat is dat kinderen die in zo’n maatschappij opgroeien bijna voortdurend leven in een staat van verwarring. Deze onmogelijke situatie die ontstaat wanneer een kind een verzoek of een opdracht krijgt met een verborgen tegenstelling, wordt dubbele binding genoemd: “Wees niet zo zelfbewust”, “Probeer te ontspannen”, “wees lief!” Of, wanneer een kind een ander kind dat het bewondert imiteert te horen krijgt: “Jantje, zo ben jij niet, dat is Peter, wees jezélf!” Het onschuldige slachtoffer van dit soort indoctrinatie kan het paradoxale hiervan niet begrijpen. Er wordt hem verteld dat hij vrij moet zijn.
Tijdens de Coronacrisis bijvoorbeeld gebruikten bestuurders soms de double bind toen gezegd werd: je bent vrij om te kiezen en je móet je laten prikken niet omdat ik het zeg maar omdat je het zelf wil. Het kan ook zo geweest zijn dat die double bind de bestuurders gebruikte..
Je leeft door de ogen van anderen
Er wordt een dwingende druk op het kind gelegd om het duidelijk te maken dat een dergelijke druk niet bestaat. De gemeenschap waarvan het noodzakelijkwijs afhankelijk is definiëert hem als een onafhankelijk deelnemer. “Wij verlangen dat je van ons houdt en niet omdat wij dat zeggen maar vanuit jezelf!” Het spel van dubbele binding is in wezen het opeisen van spontaan gedrag.
Het advies is om jezelf te vertrouwen. En niemand te geloven want geloof brengt je op een dwaalspoor. Hoe kun je trouwens iemand anders vertrouwen? Wanneer je jezelf niet eens vertrouwt? Vertrouwen kan pas stromen wanneer het bij jezelf begint. Maar hoe kun je vertrouwen als je niets weet? Hoe kun je jezelf vertrouwen als je geen enkele (directe) ervaring hebt?
Het is vreemd. Je kijkt en leeft door de ogen van anderen. Als je een roos ‘prachtig’ noemt, of de staalindustrie ‘schoon‘, is dat echt jouw ervaring of alleen maar een lesje waardoor je geleerd hebt dat een roos prachtig is? Is dat jouw kennis? Heb je dat zelf ervaren?
Jezus, Boeddha en koning Willem
Jezus en Boeddha en koning Willem zijn goed, maar je kunt hen niet nadoen. Als je dat wel doet word je lelijk, dan ben je een doorslag, een kopie, onecht. Houd van je voorbeelden, maar wordt geen kopie. Volg je eigen weg. Heb je eigen ervaringen. Doe iets en onthoud dat jij het bent die iets doet. Onthoud altijd dat je in alles wat je doet nagaat of je centrum er bij betrokken is. Als dat niet het geval is is het beter om niets te doen. Niemand dwingt je om iets te doen. Bewaar je energie voor het moment dat er echt iets met je gebeurt en doe het dan. Doe niet net alsof je glimlacht. Kinderen weten het, je kunt ze niet misleiden. Zodra je ze misleidt zijn het geen kinderen meer.
Doe wat je graag wilt maar let op wie degene is die het doet
Doe wat je graag wilt doen maar let op – doe jij het of doen je vader of je moeder het door jou? Want dode mensen en overleden ouders, samenlevingen en lang vervlogen generaties functioneren nog steeds in jou. Zij hebben je zo geconditioneerd dat je hen blijft vervullen- en zij vervulden op hun beurt hun overleden vaders en moeders en jij vervult jouw ouders en niemand wordt vervuld. Hoe kun je nu een dode vervullen? Maar de doden leven via jou. Ook de moderne psychologie en marketing erkent en maakt er gebruik van dat wij onze beslissingen voor het overgrote deel automatisch, onbewust of instinctief nemen.
Wat je kunt doen is opletten als je iets doet, of je vader het door jou doet, of dat jij het doet. Als je boos wordt, is het dan jouw boosheid of is het de manier waarop jouw vader altijd boos was? Je imiteert slechts. Als je boos bent let dan op ben jij het, of is het iemand anders? Als je liefhebt ben jij het of is er iemand anders? Als je iets zegt let dan op. Spreek jij of is het je leraar?
Het paradoxale is dat wanneer je je van hen bevrijd hebt, je pas werkelijk van je ouders kunt houden en hen vergeven.
Advertentie
Laat je niets aanpraten, ook dit niet
J. Krishnamurti beschreef mediteren als: zien of er ergens in de hersenen een plek te vinden is die niet is aangetast door het bekende. In stilte luisteren naar klankschalen is een mogelijkheid om in de directe ervaring te komen. Het nu/ het eeuwige/ het bewegende/ authentieke/ vreugdevolle/ dat je mag ervaren kan van je leven deel gaan uitmaken.
De verdieping in dit artikel biedt inzicht in de aard en het bereik van meditatie. Tijdens het klankschalenconcert wordt er over deze dingen niet gesproken. De uitnodiging is om in stilte naar de schalen te luisteren. De opkomende gedachte “mediteren, wat heb dat voor nut?” is de eerste hindernis die je tegenkomt.