Auteur: admin (Pagina 66 van 79)

Antoon van der Meij (1899-1974) was een oom van mijn vader Ber (1921-1996) Antoon had in zijn huis een orgel staan,  waar hij mijn vader toen hij nog jong was wat op leerde spelen. Maar bij mijn vader thuis was geen geld of plek of tijd voor een orgel dus bij die basislessen bleef het toen. Pas jaren later in de sixties kwam er op een dag een elektrisch orgeltje van het merk Eminent  in onze huiskamer en pakte mijn vader het spelen weer op. Hij speelde van bladmuziek via de Klavarscribo methode.

Antoon was timmerman, hij had een werkplaats aan de Tappenbeckstraat in Wijk aan Zee, die mijn vader eind jaren 60 van Antoon overnam. Ik herinner me de  de indrukwekkende machines en hoeveel lawaai die maakten. Als hij lange planken zaagde dan schoven die naar buiten door een luikje.

Onlangs dook de foto hiernaast op. Die moet tussen de spulletjes hebben gezeten  die mijn vader van Antoon erfde. Op de achterkant van de foto is een Duitse tekst geschreven: “Zur erinnerung und als kleinen dank für die hilfe und das gehause fur dieses instrument fertig zu stellen.”

Mijn oudoom heeft dus tijdens W.O. 2 samen met een Duitser die Adolf de Biasi heette, een luchtorgeltje gebouwd of van nieuwe behuizing voorzien. Mensen vermeldden destijds vaak hun beroep en zo is op de kaart te lezen dat Adolf hauptlehrer – hoofdonderwijzer is. Ik neem aan dat de Biasi als militair in Wijk aan Zee is terechtgekomen. Dat het maken van dit houten orgeltje niet alleen maar een routineklus was blijkt wel uit de fotosessie bij een officiële fotografe en de tekst op de achterzijde.

Cantate domino tanticum novum

Vriendelijke, plezierige daden of gebeurtenissen worden meestal niet  gezien als belangrijk genoeg om aan te herinneren. Zolang onze fascinatie voor de harde realiteit groter is dan onze fascinatie voor de zachte realiteit bestaat ons  cultuurhistorische erfgoed voornamelijk uit objecten die herinneren aan oorlog, veldslagen, geweld: krijgshaftige standbeelden, kastelen, forten, stellingen, linies, lunetten, bunkers, deels gerestaureerde concentratiekampen.

Het is een negatieve benadering onder het paradoxale motto: niet vergeten wat we nooit meer willen. Cantate domino tanticum novum, de uit het hout gesneden tekst van het orgeltje betekent als ik het goed vertaal zoiets als: zing eens iets nieuws voor de heer. Hoe vernieuwend is het als twee ´vijanden´  in oorlogstijd in het spergebied besluiten zich te wijden aan het bouwen van een muziekinstrument?

De Biasi nam het orgeltje blijkbaar mee naar huis in Hondingen Zuid Duitsland. Hij liet het fotograferen door Carola Erh geb. Zapte, “lichtbildmeisterin” gevestigd in (als ik de vage stempel goed lees:) de plaats Geissingen en hij  stuurde deze foto in 1944 naar Antoon. Of de Adolf en Antoon elkaar na de oorlog nog eens ontmoet hebben is onbekend. Tot in de jaren 60 kwamen veel Duitsers waaronder ook ex militairen op vakantie naar de Hollandse kust. Dat het orgelproject voor de Biasi bijzonder moet zijn geweest blijkt wel  uit de foto met tekst. En mijn oudoom Antoon, die heeft de foto dus altijd bewaard.

A. de Biasi verbleef wellicht in een van de bunkers die sinds kort gerestaureerd en te bezichtigen zijn in Wijk aan Zee.

Met de foto van het orgeltje als uitganspunt maakten Ab Winkel en ik het lied Tweede Wereldorgel Wat mij betreft is het lied een persoonlijk muzikaal  monumentje van twee muziekliefhebbers van nu voor twee muziekliefhebbers van toen. De video namen we grotendeels op in de opgeknapte de Küver / Cudovanbunker in het Gaasterbos in Wijk aan Zee.

De oorlog in de IJmond

Hoewel er geen grootschalige gevechten zijn geweest heeft de IJmond veel te lijden gehad in de oorlog. Deportaties, razzia, honger, armoede, onvrijheid. vergeldingsacties, evacuaties, ongelukken met wapens. Er zijn bombardementen geweest bijvoorbeeld op Hoogovens en op IJmuiden. Mijn opa Jan Kunnen die tijdens de oorlog bij Hoogovens kraanmachinist was is tijdens een bombardement een keer zo snel via een touw naar beneden gegleden dat zijn handen verschroeiden. Een Engelse bom raakte de voormalige Badgastenkerk, nu studio JP. Het projectiel ging niet af, maar door zijn gewicht sloeg het een gat in de voorgevel. Op verschillende plekken in het duinreservaat en in het Gaasterbos zijn een aantal ronde duinpannen die ontstaan zijn door bominslag.

Bunker

De kust en de duinen bij Wijk aan Zee wemelen van de bunkers die in de oorlog gebouwd werden als onderdeel van de bescherming van haven en sluizen van IJmuiden en de Hoogovens. In groter verband was deze “festung Ymuiden” onderdeel van de Atlantik Wall. Wijk aan Zee werd daardoor militair gebied. Met op het hoogste duin een radar installatie en 90 bunkers waarvan een aantal uitgerust met kanonnen. In 1943 toen de Duitsers een invasie verwachtten moesten de meeste Wijk aan Zeeërs evacueren. Antoon was timmerman en waarschijnlijk daarom mocht hij blijven. Ruim 70 jaar na de oorlog zijn een aantal bunkers toegankelijk gemaakt en sommige zijn in de originele staat hersteld. Er worden regelmatig rondleidingen gegeven. Info over de bunkers in Wijk aan Zee: http://www.atlantikwall-wijkaanzee.nl/

Rail-A-Way-WO2