Boven dit artikel één van de vele niet eerder gepubliceerde foto’s uit het deze week verschenen boek “Dirk Jansen, jachtopziener op de Breesaap. De Breesaap was een gebied met duinen, bos en enkele landgoederen en boerderijen dat zich uitstrekte tussen Wijk aan Zee, Beverwijk en Velsen. Het pad rechts op de foto slingerde door de Breesaap via Tussenwijck naar Velsen-Noord.
Liefde voor mensen, natuur, en muziek
Op sprankelende toon beschrijft Dirk Jansen (1881-1970) het leven in en om Wijk aan Zee in het begin van de vorige eeuw. Uit zijn verhalen blijkt gevoel voor humor en liefde voor mensen, natuur en muziek. De plaatselijke muziekvereniging Arion die bijna een eeuw lang bij dorpse feestelijkheden heeft getoeterd is destijds opgericht door Jachtopziener Jansen samen met winkelier Daan “Flip” Schellevis. Hoe Arion in die tijd klonk en wat zij speelden is niet meer te horen want er was nog geen opname studio ;-) De familie van Dirk was actief in toneelclub en zangkoor en zowel een dochter als een zoon deden toen al aan fotografie. Veel van die unieke foto’s uit het familiealbum sieren nu het boek.
Tweede Wereldoorlog: jachtopziener of stroper?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zag Jansen dat de Duitsers delen van het duingebied innamen. Er werden bunkers gebouwd en versperringen. Er waren gebieden waar ook hij als jachtopziener niet mocht komen. Toch was hij op zo’n plek klemmen aan het zetten om konijnen te vangen. Het was nu eenmaal een plek waar veel konijnen waren. Plots stond er een Duitse soldaat met het geweer in de aanslag voor zijn neus: “Halt was machen sie!” Jansen was even verbouwereerd maar herstelde zich snel en zei: “Ik ben hier jachtopziener – Polizei. Ik zoek hier deze klemmen, er wordt hier gestroopt.” Dirk moest mee om zicht te verantwoorden. Hij werd eerst verhoord in een bunker door de Oberleutnant, en later onder bedreiging van een geladen geweer moest hij naar Velsen waar de Ortskommandant hem ondervroeg. Dirk hield vol dat hij klemmen en strikken opruimde die door stropers geplaats waren. Uiteindelijk kreeg Dirk zijn papieren terug en mocht gaan. De Duitsers waren op zoek gegaan naar meer klemmen maar hadden die niet kunnen vinden. Toen Dirk de volgende dag zag dat er konijnen in die klemmen waren gelopen had hij niet de moed om ze eruit te halen en is toen maar doorgelopen.
Veranderingen
Dirk jansen doorkruiste de Breesaap vanaf zijn derde jaar samen met zijn vader die ook jachtopziener was. Hij schoot zijn eerste konijn toen hij 8 was. Broer Jan ging ook in de jachtopzienerij. Hij vond werk op de Veluwe.
Het boek illustreert hoe ontwikkelingen leven en landschap totaal kunnen veranderen. Dirk Jansen heeft gezien dat zijn geliefde Breesaap plaats moest maken voor staalindustrie. Grote campings maakten plaats voor staalwalserijen, Wijk aan Zee was niet meer geschikt als kuuroord (sanatorium) en tuinbouwgebieden veranderden in industrieterrein of woonwijken voor het personeel.
De komst van de industrie betekende werk en staal. Het betekende ook het einde van de Breesaap als natuurgebied met uitgestrekte bossen en duinen, het einde als wandelgebied, het einde als jachtgebied.
Het omringende duingebied verloor in de loop van de jaren zijn natuurlijke zandige karakter dat nog goed te zien is op oude foto’s. Door stikstofdepositie (neerslaande luchtvervuiling) wordt het zand bemest waardoor de soortenrijke kruidenvegetatie steeds meer overwoekerd raakt door gras en struiken. Natuurbeheerders zijn veranderd in natuurbouwers die de vergrassing te lijf gaan met graaf-, zaag, plagmachines en met grazende schapen, koeien, pony’s, geiten en hooglanders. Deze ‘natuur’ is een soort tuin geworden die voortdurend wordt onderhouden.
Geologische en landschappelijke ontwikkelingen Breesaap
Natuurgebied of niet
De visie op de oorspronkelijke natuurgebieden is in honderd jaar niet wezenlijk veranderd: nog steeds worden resterende duinen gezien als braakliggend terrein dat naar believen gebruikt wordt voor de aanleg van fabrieken, wegen, bedrijfsterreinen.
Zo is in 2004 aan de rand van het industrieterrein zo’n 11 hectare bos- en duingebied veranderd in asfalt, gebouwen en beton. Dat er bijzondere planten en dieren in de randgebieden te vinden zijn werd toen door Corus / BPY stelselmatig ontkend. Sinds de Natuurbeschermingswet, de Flora- en faunawet, de Boswet kunnen worden afgehandeld met de Omgevingsdienst IJmond (2016) en sinds de invoering van het begrip “Tijdelijke Natuur” wil de fabriek graag samen op de foto met een vogel een boswachter of een bloeiende plant.
Zie de veranderingen van de Breesaap in een topografische tijdreis: http://www.topotijdreis.nl/
Wat niet zal verdwijnen dank zij de inspanningen van Cherry Bron en het Historisch Genootschap Midden Kennemerland zijn vele details over het leven in de Breesaap en het toenmalige Wijk aan Zee. Cherry Bron is kleindochter van Dirk Jansen. Zij vult het verhaal van haar opa aan waar nodig en blikt terug op haar eigen jeugd in Wijk aan Zee na de oorlog.
Landgoed Rooswijk, Breesaap
Uit een krantenartikel in 1968:
“Velen zullen aan het park van landgoed Rooswijk in de Breesaap zoete herinneringen bewaren. Hoevelen zijn niet op een warme zondagmiddag door de prachtige bossen gewandeld, door de lanen die aansloten op de weg naar Wijk aan Zee, een weg door een prachtig tuin- en duinlandschap dat de Breesaap was? Hoezeer heeft men niet kunnen genieten van het prachtige natuurschoon met zijn rijke flora en fauna?. Wie nu het ter plaatse gebouwde Buitenhof – de houten gebouwen van Hoogovens, waarin de afdeling personeelsvoorziening zetelt – aanschouwt kan zich niet meer indenken dat hier eens één van de mooiste buitenplaatsen van Kennemerland heeft gestaan”
‘k Wijck sorgen van het hof en gaa mijn wandelpaaden,
met roosen, leliën, met crucht en fruyt beladen,
Doorsoecken en doorsien;
kom naader mij en kijck,
Hoe ick de roosen soeck, daar ick de roosen wijck
(C. Gravesteijn in de Hollandse Parnas over landgoed Rooswijk)
In het boek Dirk Jansen jachtopziener van de Breesaap, zijn veel foto’s van het gebied de Breesaap. Veelal gemaakt door familieleden van de familie van Dirk. De plaatjes bieden een unieke kijk op een landschap dat zo goed als helemaal is gekapt en weggegraven.
Bron en Braam, C.B. & C.B.
Cherry Bron en Conny Braam hebben meer gemeen dan hun initialen. Beiden hebben zij ook een voorvader die in de Breesaap heeft gewoond en allebei schreven zij over deze voorvader een boek. Conny Braam – de woede van Abraham
Dirk Jansen , jachtopziener op de Breesaap
Nieuw historisch boek met levendige beschrijvingen van leven en landschap in Wijk aan Zee. Veel niet eerder gepubliceerde foto’s o.a. uit familiearchief.
Uitgever: HIstorisch Genootschap Midden Kennemerland
Te koop o.a. bij Readshop, Breestraat Beverwijk:128 blz. € 9,50
http://www.vindboek.nl/boek/9789075839173/Dirk+Jansen/
